2020: we zitten alweer op de helft van dit rumoerige jaar. Tijd om terug te kijken naar de afgelopen maanden vol opvallende cybersecurity gebeurtenissen. We hebben de – volgens ons – opvallendste cybersecurity ontwikkelingen en incidenten van het jaar op een rij gezet. En de rest van 2020? Daarover durven we een voorspelling over te doen in een volgend artikel.
Wat waren de opmerkelijkste cybersecurity gebeurtenissen van de eerste helft van 2020? De Covid-19 crisis heeft een opvallende invloed gehad op het cybercrime landschap. Maar laten we Januari 2020 zeker niet vergeten: we blikken eerst terug op de Critix-kwetsbaarheid die een grote impact heeft gehad op Nederland.
1. Critix-kwetsbaarheid: hoe thuiswerken (bijna) onmogelijk werd
Het staat bijna haaks op de situatie waar we nu halverwege 2020 in zitten, maar na 16 januari zaten kantoren extra vol omdat thuiswerken tijdelijk zo goed als onmogelijk was. Hoe dat kwam? Er was een belangrijke kwetsbaarheid in Critix ontdekt waarvan de exploit publiekelijk beschikbaar was gemaakt. Het NCSC adviseerde Critix-systemen tijdelijk uit te schakelen om misbruik te voorkomen. Die maatregel maakte dat veel medewerkers in Nederland niet meer op afstand konden werken. Dat resulteerde in “Critix-files” in het verkeer.
De maatregelen waren terecht, want er kwamen verschillende meldingen van Nederlandse organisaties die via deze kwetsbaarheid waren aangevallen. Critix slaagde er op 25 januari in patches beschikbaar te stellen voor alle versies die de kwetsbaarheid bevatten.
Terugkijkend valt te stellen dat de Critix-kwetsbaarheid veel invloed heeft gehad op het Nederlandse bedrijfsleven. Niet alleen de bedrijven bij wie vermoedelijk data was gelekt voelde de impact van deze kwetsbaarheid. Velen ondervonden de gevolgen van het wegvallen van remote werken. Genoeg organisaties die hogere eisen stellen aan cybersecurity na dit landelijke voorval.
2. Van werken op kantoor naar massaal thuiswerken
Slechts 2 maanden na het Critix-voorval, gingen files in rook op en werkte iedereen die de mogelijkheid had juist weer remote vanuit huis. Om de verspreiding van Covid-19 tegen te gaan, luidde het advies van overheid: werk thuis als dat kan. Bedrijven die misschien nog nooit na hadden gedacht over remote werken, werden nu gedwongen dit toch te faciliteren. Het opzetten van veilige verbindingen voor thuiswerken was een hot-item in cybersecurityland.
Daarnaast ging Nederland ook over op videobellen. Vooral in april kwamen een aantal aanbieders negatief in de media op het gebied van privacy.
3. Cyberaanvallen op vitale sectoren
Tijdens de pandemie werd het woord “vitale beroepen” een belangrijk begrip. Zo is de zorg één van deze vitale sectoren. Toch hadden veel cybercriminelen hier geen boodschap aan. Aanvallen op zorginstellingen zette aan het begin van deze crisis de toon. Een aantal ransomwarebendes gaf aan zich tijdelijk niet meer bezig te houden met de vitale sectoren, maar een volledige stop is er nooit geweest. Interpolis gaf zelfs aan een stijging te zien in het aantal ransomware-aanvallen op de zorg.
Het NCSC stipt aan dat de digitale verstoring van deze sectoren een grote bedreiging is voor Nederland. U kunt zich voorstellen wat de gevolgen zijn wanneer (toeleveranciers van) deze vitale sectoren hun werk niet meer kunnen doen tegen gevolge van een cyberaanval. Het is voor deze sectoren dan ook extra belangrijk goed te kijken naar hun cybersecurity. Zo is er al veel winst te behalen op het zorgvuldig instellen van de Office365 omgeving.
4. Corona-phishing
Ook nummer 4 gaat over de Covid-19 crisis: die is tenslotte de rode draad die door dit jaar loopt. De mediagulzigheid die deze crisis (zeker aan het begin) veroorzaakte, gaf cybercriminelen een interessante kans. Nep-Coronasites, Corona-phishingmails namens het RIVM en ga zo maar door: er werd gretig ingespeeld op de onvoorzichtigheid van de bange Nederlander. Op een malafide link was snel geklikt. Tenslotte wilden we allemaal graag op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen. Lees hier meer hierover.
5. RIVM-lek
Tot slot verdient de lek in de RIVM Infectieradar nog een plek in deze lijst. Daarover maakte De Jonge de opvallende uitspraak dat een dergelijk lek ook in de toekomst niet te voorkomen is. Het roept niet alleen in de Tweede Kamer, maar ook bij ons veel vragen op. De Jonge: “Ik vrees dat dit soort menselijke fouten gemaakt zullen blijven worden. Ik kan er met extra beleidsmaatregelen echt niet voor zorgen dat dit niet meer gebeurt.” Hoeveel waarheid zit er in deze opmerking?
De Jonge legt terecht de verbinding tussen datalekken en menselijke fouten: niet de machine, maar de mens is de zwakste schakel op het gebied van cybersecurity. Maar om meteen te zeggen dat een tweede lek daardoor niet te voorkomen is? In de praktijk zien wij dat de juiste oplossingen de kans op een lek nihil maken.
En eerlijk? De Coronasite-lek waar we het nu over hebben, had al in een vroeg stadium ontdekt kunnen worden met een pentest. Die had alle kwetsbaarheden precies blootgelegd. En die kwetsbaarheden? Die bestonden misschien niet eens als er gebruik was gemaakt van een secure coding- en een RASP-oplossing die juist op menselijke fouten inspeelt.
2020: het jaar dat de wereld wakker schudt
Bovenstaande gebeurtenissen zijn maar een klein onderdeel van alles dat er zich in de wereld heeft afgespeeld. Wel is één ding duidelijk: de Corona-crisis werpt een interessant licht op onze digitale wereld. Want wat doen we als ons zorgsysteem omvalt ten gevolge van een cyberaanval? Hoe gaan we om met datalekken bij overheidsinstanties? De gebeurtenissen van 2020 maken deze kwesties urgenter dan ooit.
