Hoe een hacker eruit ziet? Als we de plaatjes op het internet moeten geloven, draagt elke hacker een zwarte hoodie, een masker én leren handschoenen om het achterlaten van vingerafdrukken te voorkomen. En hun favoriete werkplek? Dat is een donkere ruimte, omringd door flitsende eentjes en nulletjes. De internethacker: het is een spannend stereotype.
Als het goed is, weten we allemaal wel te bedenken dat dit stereotype een beetje overdreven is. Dat het meer aannemelijk is dat een hacker niet dit soort afgesproken “werkkleding” draagt en gaat voor zijn eigen kloffie. Maar als die plaatjes zo onrealistisch zijn: waarom duiken ze dan steeds op boven artikelen over cybercrime? Hoe is dit het boegbeeld van de hackers geworden? Waar komt dit stereotype vandaan?
Hacken: de mystieke superkracht van de 21e eeuw
Toen we onszelf deze vragen stelden, kwamen we er al snel achter dat we het antwoord eigenlijk niet zo goed wisten. Ja, de media zal vast veel invloed hebben gehad. Een onguur type met een donkere hoodie en een masker is tenslotte veel spannender dan de buurman achter een laptop.
Daarnaast hangt er veel mystiek rondom de hackerswereld. Het wordt door velen haast gezien als een soort on(be)grijpbare moderne superkracht. Logisch dat de stockfoto’s op het internet eer willen doen aan deze mysterieuze wereld met plaatjes zoals deze:
Toch moet er iemand zijn geweest die dit populaire beeld van een hacker ooit heeft bedacht. Want waarom specifiek die hoodie? We gingen kort op onderzoek uit.
Hackers bestaan al langer, maar het stereotype is een stuk jonger
We kwamen er al snel achter dat dit hackerstereotype nog niet eens zo oud is. Een senior security research van Kaspersky, Brian Bartholomew, gaf namelijk ooit eens aan dat rond het jaar 2000 de hoodiehacker zoals we hem nu kennen nog niet bestond. En dat terwijl hackers toen ook al wat jaren actief waren: denk maar aan het “phreaking”-tijdperk in de jaren 80.
Ook op het bekende hackersevenement DEF CON (sinds 1993) zag de algemene klederdracht er een stuk anders uit. Daar voerde de “cyberpunk”-kledingstijl de boventoon. Volgens Marc Rogers – een security expert die heeft meegewerkt aan Mr. Robot – benadrukt dat leren jasjes en handschoenen zonder vingers toen populair waren.
Nu valt het natuurlijk te betwisten of de bezoekers van Def Con de hele hackercommunity representeren. Vooral White Hats (ethisch hackers) laten hun gezicht zien op een evenement, maar het is maar de vraag hoeveel Black Hats (kwaadwillende hackers) op Def Con af komen. En juist die Black Hats zijn de ongure types op stockfoto’s.
De invloed van de film “Hackers”
Toch maakt DEF CON de shift naar hoodiehackers wel tastbaar. Het viel Rogers namelijk op dat na het uitkomen van de film “Hackers” – waarin de hackers skateboard rebellen waren – de hoodie steeds populairder werd. Rogers benadrukt dat deze shift vooral te wijten is aan nieuwe hackers die door deze film geïnspireerd zijn geraakt zelf ook te gaan hacken en de skaterhoodie daarom hebben geadopteerd. De “oude garde” neigt nog steeds naar cyberpunkkleding.
Anno 2020 is er nog weinig te zeggen over de gemiddelde kledingstijl van een white/grey/black hat hacker. En eerlijk? Het uitpluizen van de laatste tech fashiontrends is ook zeker niet de moeite waard. Maar deze analyse van de kledingstijlen die door de jaren heen te zien waren op DEF CON geeft ons wel de mogelijkheid voorzichtig te concluderen dat de film “Hackers” een grote bijdrage heeft gehad aan het stereotype beeld dat we nu kennen.
En die donkere ruimte met eentjes en nulletjes? Die is natuurlijk veel spannender dan een rommelige slaapkamer. En enger. Dat past goed bij de boodschap die de media wil overbrengen: dat we op moeten passen voor hackers.
De stereotype hacker: overdreven of passend?
Nu zijn White Hats alles behalve gevaarlijk, maar een voorzichtigheid tegenover Black Hats is zeker op zijn plaats. De zwarte kelders zijn wat overdreven, maar de onderliggende boodschap van de stereotype plaatjes is zeker niet onrealistisch. Cybercrime is geen zuivere koffie.
Zeker nu de wereld meer en meer techdriven is, zijn cybercriminelen een serieuze bedreiging voor particulieren, bedrijven en eigenlijk heel de samenleving. Niet alleen vanwege het stelen van data of betaal- en persoonsgegevens, maar ook hun vermogen om complete systemen waar (overheids)instanties afhankelijk van zijn te ontwrichten. Er zijn niet voor niets steeds meer samenwerkingen in het belang van de algemene cyberveiligheid.
Wat ons betreft mogen de cliché hackerplaatjes de ijskast in (ook al dragen we onze eigen hoodies met veel plezier). Maar de voorzichtigheid tegenover cybercrime? Die mag blijven!
